Phản bác quan điểm “sùng ngoại” trong giáo dục ở Việt Nam hiện nay

Thứ tư - 02/04/2025 03:20 23 0

Phản bác quan điểm “sùng ngoại” trong giáo dục ở Việt Nam hiện nay Trong dòng chảy không ngừng của thời đại toàn cầu hóa, giáo dục Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ đầy thách thức: vừa phải vươn mình hội nhập với thế giới, vừa giữ vững bản sắc dân tộc để trở thành bệ phóng cho tương lai đất nước. Đảng và Nhà nước từ lâu đã xác định giáo dục là quốc sách hàng đầu, là ngọn lửa soi đường cho sự phát triển bền vững của xã hội. Thế nhưng, giữa những cơ hội rộng mở để tiếp cận tri thức nhân loại, một bộ phận không nhỏ người Việt lại rơi vào vòng xoáy của tư tưởng “sùng ngoại” và “bài nội”, đánh mất niềm tin vào chính nền giáo dục nước nhà. Khi bằng cấp ngoại quốc trở thành “tấm vé vàng” và giáo dục trong nước bị gán mác lạc hậu, câu hỏi đặt ra là: Liệu chúng ta đang tự đẩy mình vào cơn lốc mù quáng của sự sùng bái ngoại lai, hay đây là lúc cần tỉnh táo để khẳng định giá trị của chính mình? “Sùng ngoại” trong giáo dục là thái độ đề cao quá mức các giá trị, phương pháp và sản phẩm giáo dục nước ngoài, đồng thời hạ thấp hoặc xem thường những gì thuộc về Việt Nam. Hiện tượng này không mới, nhưng ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại. Nhiều người coi bằng cấp quốc tế là thước đo “đẳng cấp”, cho rằng chỉ những ai tốt nghiệp ở nước ngoài mới xứng đáng được công nhận là “tinh hoa”. Một số phụ huynh sẵn sàng đầu tư lớn để con em học trường quốc tế hoặc du học từ sớm, thậm chí xem việc kết hôn với người nước ngoài như một “biểu tượng thành công”. Ngược lại, tư tưởng “bài nội” thể hiện qua việc chê bai giáo dục Việt Nam lạc hậu, không đáp ứng được yêu cầu thời đại. Điển hình là ý kiến đòi loại bỏ các môn lý luận Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh khỏi chương trình đào tạo, cho rằng chúng kìm hãm tự do tư tưởng.

z6465300066904 8b9ebb8ac1325b23965ebc7f6cb57887

Nguyên nhân của hiện tượng này đến từ nhiều phía. Toàn cầu hóa và truyền thông đã khuếch trương hình ảnh hào nhoáng của giáo dục phương Tây như Hoa Kỳ, Anh, Úc, tạo cảm giác đây là “điểm đến lý tưởng” để phát triển tương lai. Một số tổ chức hoặc cá nhân ở nước ngoài, dưới danh nghĩa hỗ trợ, đã khuyến khích du học sinh ở lại sau khi tốt nghiệp với lý do Việt Nam “nghèo khó” hoặc “không xứng đáng” với chất xám của họ, ví dụ như nhóm “Giao điểm” tại Pháp hay các ý kiến từ “Ủy ban bảo vệ Người lao động” tại Ba Lan. Bên cạnh đó, cũng cần nhìn nhận những hạn chế nội tại chưa khắc phục hết trong giáo dục Việt Nam: cơ sở vật chất ở một số nơi xuống cấp, áp lực thi cử nặng nề, phương pháp giảng dạy đôi khi chưa đổi mới kịp thời. Những yếu tố này phần nào làm lung lay niềm tin của người dân, dù không thể phủ nhận nỗ lực cải cách của ngành giáo dục trong những năm qua. Hệ lụy của “sùng ngoại” và “bài nội” là không nhỏ. Nó không chỉ làm sói mòn bản sắc văn hóa dân tộc, mà còn khiến một bộ phận giới trẻ chạy theo chủ nghĩa thực dụng, đề cao cá nhân và lối sống hưởng thụ, xa rời lý tưởng xây dựng đất nước. Nghiêm trọng hơn, tư tưởng này có thể làm mơ hồ nhận thức của thanh niên về trách nhiệm bảo vệ và phát triển Tổ quốc trong bối cảnh hội nhập. Trước khi vội vàng chê bai giáo dục trong nước, chúng ta cần nhìn nhận những bước tiến ấn tượng mà Việt Nam đã đạt được để có cái nhìn công bằng hơn về tiềm năng thực sự của nền giáo dục nước nhà.
Theo báo cáo của Tổ chức xếp hạng QS (Quacquarelli Symonds – Anh) trong “QS World University Rankings: Sustainability 2025”, Việt Nam có 10 cơ sở giáo dục đại học lọt vào danh sách 1.751 trường hàng đầu thế giới, tăng 2 cơ sở so với năm trước. Đặc biệt, Đại học Quốc gia Hà Nội vươn lên vị trí 325 toàn cầu, tăng 456 bậc, đứng thứ 51 châu Á và dẫn đầu Việt Nam. Trong các kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế năm 2024, 7 đoàn học sinh Việt Nam với 38 lượt tham gia đã xuất sắc mang về 12 Huy chương Vàng, 15 Huy chương Bạc, 10 Huy chương Đồng và 1 Bằng khen. Những thành tích này khẳng định chất lượng giáo dục Việt Nam không hề thua kém trên trường quốc tế. Về mặt chính sách, Đảng và Nhà nước đã xác định rõ: “Nền giáo dục Việt Nam là nền giáo dục xã hội chủ nghĩa có tính nhân dân, dân tộc, khoa học, hiện đại, lấy chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng” theo Nghị quyết 29-NQ/TW. Sau 10 năm thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, Kết luận số 91-KL/TW ngày 10/8/2024 tiếp tục nhấn mạnh việc kế thừa thành tựu, phát triển nhân tố mới và học hỏi có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế. Để khắc phục tư tưởng “sùng ngoại” và “bài nội”, cần một cách tiếp cận toàn diện. Đầu tư vào cơ sở vật chất, đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng hiện đại, giảm áp lực thi cử và khuyến khích tư duy sáng tạo là những bước đi cần thiết để lấy lại niềm tin từ người dân. Thay vì chỉ phê phán “sùng ngoại”, cần nhấn mạnh rằng học hỏi từ giáo dục quốc tế không phải là xấu, miễn là có chọn lọc và không đánh mất giá trị cốt lõi của Việt Nam. Các câu chuyện thành công của những người học trong nước và cống hiến cho đất nước cần được lan tỏa mạnh mẽ hơn qua truyền thông. Các môn học như lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là lý luận, mà còn là công cụ khơi dậy lòng tự hào và trách nhiệm của thế hệ trẻ – chương trình cần được thiết kế sinh động, gần gũi, thay vì khô khan như một số ý kiến phản ánh. Đối với những tổ chức hoặc cá nhân xuyên tạc về giáo dục Việt Nam, cần có sự đấu tranh quyết liệt, dựa trên lập luận khoa học và dẫn chứng thực tiễn, thay vì chỉ dừng ở việc quy kết chung chung.
Đã đến lúc chúng ta gạt bỏ ảo tưởng về ánh hào quang ngoại lai để nhìn thẳng vào sức mạnh tiềm tàng của giáo dục Việt Nam – một nền giáo dục không chỉ vươn tầm thế giới mà còn mang đậm hồn cốt dân tộc. “Sùng ngoại” và “bài nội” có thể là cơn gió ngược thử thách ý chí, nhưng với những thành tựu rực rỡ và định hướng sáng suốt của Đảng, Nhà nước, Việt Nam đang viết nên câu chuyện của riêng mình trên bản đồ tri thức toàn cầu. Giá trị của giáo dục không nằm ở tấm bằng được cấp ở đâu, mà ở ngọn lửa nhiệt huyết mỗi người thắp lên để dựng xây đất nước. Hãy để niềm tin và hành động của chúng ta hôm nay trở thành nền tảng cho một nền giáo dục Việt Nam hùng cường, đủ sức sánh vai với các cường quốc mà không hề đánh mất chính mình./.

- Trung Nghĩa Từ -

Tác giả: Trang TTĐT Quản trị