Tam Đường có nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống với đa dạng nền văn hóa. Mỗi dân tộc có nét văn hóa đặc sắc, đặc trưng riêng đã, đang được gìn giữ và ngày càng phát huy. Để có kết quả đó, không thể không nhắc đến công sức của chị em phụ nữ đã có nhiều đóng góp quan trọng trong giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Trong đó, phải nói đến chị em phụ nữ dân tộc Dao đầu bằng ở xã Hồ Thầu luôn biết cách gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp truyền thống của dân tộc, góp phần phát triển du lịch, nâng cao thu nhập cho chính người dân ở địa phương.
Nằm cách trung tâm huyện chừng 7km, xã Hồ Thầu có 2 dân tộc anh em cùng chung sống, trong đó dân tộc Dao đầu bằng chiếm đến gần 90%. Mỗi khi nhắc đến Hồ Thầu chắc hẳn mọi người đều cảm nhận rõ vùng đất vẫn còn lưu giữ đậm đà bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc. Nơi đây vẫn còn bảo tồn được nhiều phong tục, tập quán mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống như: Chữ viết, lời nói, tiếng hát, trò chơi truyền thống... cho đến cách thêu thùa, may vá, điều đặc biệt hơn nữa là những giá trị văn hóa vẫn được người dân gìn giữ, lưu truyền đến tận ngày nay như: Lễ Tủ cải, nhảy lửa... Để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đó, những năm qua, Hội LHPN xã đã tập chung tuyên truyền, vận động chị em hội viên, phụ nữ dân tộc Dao gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống để góp phần phát triển du lịch cộng đồng của địa phương.
Nhiều chị em phụ nữ từ người già đến trẻ đều biết thêu thùa, may vá trang phục dân tộc mình.
Là phụ nữ dân tộc Dao ở bản Rừng Ổi Khèo Thầu, nhiều năm nay chị Hoàng Thị Quây luôn có ý thức gìn giữ những giá trị văn hóa của dân tộc bằng những việc làm thiết thực như: May mặc quần áo dân tộc Dao, tham gia lớp học nghề làm mũ đuôi ngựa.... Nghề này không những giúp chị bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn tạo thêm thu nhập cho gia đình. Chị Hoàng Thị Quây chia sẻ: Là phụ nữ người dân tộc Dao mình luôn có ý thức gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc mình, như thường xuyên mặc trang phục của dân tộc mình, tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, tiếng nói, chữ viết, nhất là chúng tôi còn có Lễ hội nhảy lửa, Lễ tủ cải vì người Dao chúng tôi có những nét văn hóa rất riêng và đặc sắc. Ngoài ra để gìn giữ được bản sắc văn hóa của dân tộc mình, tôi còn làm thêm nghề may mặc trang phục dân tộc, đan mũ đuôi ngựa, mũ cho chị em phụ nữ nhằm quảng bá đến các dân tộc khác và du khách thập phương để mọi người biết đến người Dao đầu bằng của mình nhiều hơn.
Còn đối với chị Lù Thị Tròn cũng ở bản Rừng Ổi Khèo Thầu cho biết: Mặc dù còn khá trẻ, trước đây chị thường xuyên đi làm ăn xa nhà, nhưng chị vẫn giữ được tiếng nói, trang phục của dân tộc mình. Giờ đây khi trở về quê hương làm ăn, sinh sống và được Hội LHPN xã thường xuyên tuyên truyền, vận động chị bằng nhiều hình thức như: qua các buổi sinh hoạt chi hội, họp bản, sinh hoạt văn hóa văn nghệ… nên chị luôn ý thức được việc gìn giữ bản sắc văn hóa bằng việc thường xuyên mặc trang phục của dân tộc mình, đồng thời tích cực tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, trò chơi dân gian truyền thống. Chị Lù Thị Tròn nói: Bản thân mình thấy dân tộc Dao đầu bằng mình có rất nhiều nét văn hóa truyền thống nên mình muốn gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa đó để lưu truyền đến các thế hệ con cháu sau này. Mình thường tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, hát giao duyên ở thôn bản, lễ hội văn hóa dân tộc Dao do xã, huyện tổ chức, những ngày này mình cũng thường mặc bộ trang phục truyền thống của dân tộc. Khi được khoác lên mình bộ quần áo truyền thống mình rất tự hào là người Dao.
Các chị em phụ nữ người dao ở bản Sì Thâu Chải đang đan mũ đuôi ngựa.
Để bảo tồn phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc Dao đầu bằng, thời gian qua huyện cũng như xã phối hợp với các nghệ nhân nghiên cứu, sưu tầm, biên soạn tài liệu, mở các lớp dạy nghề truyền thống, tái hiện, phục dựng nhiều nét văn hóa truyền thống như Lễ tủ cải, thành lập các đội văn nghệ, truyền dạy chữ viết cho thế hệ trẻ nhất là chị em phụ nữ… Qua đó, tạo điều kiện để đồng bảo dân tộc Dao nói chung, hội viên phụ nữ nói riêng biết gìn giữ, bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Dao góp phần quảng bá giới thiệu về văn hóa, con người dân tộc Dao tới nhân dân các dân tộc khác. Chị Phàn Thị Giảm - Phó Chủ tịch Hội LHPN xã Hồ Thầu cho biết: Để bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Dao đầu bằng ở xã Hồ Thầu, Hội LHPN xã đã tích cực tuyên truyền, vận động hội viên, phụ nữ qua các buổi sinh hoạt chi hội, họp bản, tổ chức các hoạt động giao lưc văn hóa, văn nghệ, đặc biệt chúng tôi cũng phối hợp với người cao tuổi trên địa bàn xã vẫn còn gìn giữ được những điệu ca, lời hát, chữ viết và một số nghề truyền thống… truyền dạy lại cho chị em phụ nữ. Từ những hoạt động đó, đã giúp chị em, hội viên phụ nữ trên địa bàn xã hiểu hơn về phong tục, tập quán và văn hóa truyền thống của dân tộc mình gắn với thực hiện cuộc vận động xây dựng gia đình “5 không - 3 sạch”, nhằm phát huy giá trị văn hóa góp phần cùng với xã bảo tồn, gìn giữ văn hóa của dân tộc Dao đầu bằng ở địa phương.
Người cao tuổi trong xã đang truyền dạy chữ viết Dao cho chị em phụ nữ.
Với nhiều cách làm, sáng tạo trong giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc của chị em, hội viên phụ nữ trên địa bàn xã Hồ Thầu trong những năm qua đã góp phần gìn giữ, bảo tồn và phát huy những nét đẹp truyền thống của dân tộc Dao. Từ đó góp phần khẳng định và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Dao đầu bằng trong nền văn hóa đa dạng, phong phú, đậm đà bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Tạo điều kiện để thu hút du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm, thúc đẩy kinh tế - xã hội của xã ngày một phát triển.
Hoàng Cường