Từ những sản phẩm truyền thống do chính bà con làm ra như đàn nhị, khèn Mông, thảo dược... đến các vật liệu tự nhiên như hạt dẻ, quả thông dùng để trang trí homestay – bản Lao Chải 1 (xã Khun Há, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu) đang từng bước tạo nên một hướng đi riêng trong phát triển du lịch cộng đồng. Vẻ đẹp mộc mạc, đậm chất núi rừng không chỉ níu chân du khách mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho người dân.
Toàn cảnh bản Lao Chải 1 nép mình giữa núi rừng xanh mướt – điểm đến hấp dẫn du khách mỗi mùa du lịch.
Nằm giữa không gian thiên nhiên hoang sơ của vùng cao Tây Bắc, bản Lao Chải 1 không chỉ giữ gìn được nét văn hóa truyền thống mà còn biết cách biến chính những giá trị đó thành lợi thế phát triển du lịch. Ở đây, mỗi ngôi nhà, mỗi homestay đều mang một dấu ấn riêng – từ cách bài trí không gian cho đến những sản phẩm do người dân tự tay làm ra.
Gian hàng trưng bày sản vật địa phương – nơi giới thiệu nét đặc trưng văn hóa và sản phẩm bản địa.
Ngay trung tâm bản, một căn nhà gỗ truyền thống được cải tạo thành nhà trưng bày sản phẩm bản địa. Không gian tuy nhỏ nhưng ấm cúng và đậm đà bản sắc dân tộc. Du khách có thể tận mắt chiêm ngưỡng và tìm hiểu về những sản phẩm thủ công do người dân bản tạo ra – từ khèn Mông, đàn nhị, váy áo truyền thống đến các loại thảo dược quý.
Anh Lù A Sỉu – Tổ trưởng Tổ hợp tác du lịch cộng đồng bản Lao Chải 1, chia sẻ: “Hiện nay, nhà trưng bày của bản có bày bán các sản phẩm đặc trưng như giảo cổ lam, chè cổ thụ, mật ong rừng, nấm ngọc cẩu ngâm rượu. Ngoài ra, còn có đàn nhị, nỏ và một số trang phục dân tộc Mông để du khách mua hoặc thuê khi đến tham quan. Nhiều khách du lịch rất thích các món đồ lưu niệm nên chúng tôi cũng cố gắng tạo ra thêm sản phẩm để phục vụ. Với khách đặt qua mạng, tôi sẽ đóng gói gửi tận nơi cho họ.”
Tại bản Lao Chải 1, du khách được trải nghiệm hoạt động xay ngô bằng cối đá – một nét sinh hoạt truyền thống đặc trưng trong đời sống của người Mông.
Không cần đến vật liệu đắt tiền hay thiết kế cầu kỳ, những homestay ở Lao Chải 1 lại chinh phục du khách bằng sự sáng tạo và tận dụng khéo léo sản vật bản địa. Quả thông khô, hạt dẻ rừng, mõ trâu... được tận dụng để trang trí lối vào, bậu cửa, hành lang. Mỗi chi tiết nhỏ đều kể câu chuyện riêng – về mối liên kết giữa con người với núi rừng Tây Bắc. Anh Cứ A Ly – người dân trong bản, chia sẻ: “Gia đình tôi bắt đầu làm homestay từ năm 2021, xây dựng theo kiểu nhà gỗ mang phong cách truyền thống người Mông. Chúng tôi đi nhặt hạt dẻ trên rừng để làm bàn ghế, tạo nét riêng cho không gian. Homestay được trang trí bằng nhạc cụ, trang phục truyền thống... vừa đậm bản sắc vừa hấp dẫn khách. Những chiếc đàn nhị do tôi tự làm không chỉ để trưng bày mà còn là món quà lưu niệm được nhiều khách yêu thích.”
Đến với bản Lao Chải 1, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng mà còn có cơ hội trải nghiệm trực tiếp việc chơi đàn nhị và khoác lên mình những bộ trang phục truyền thống đặc sắc của người Mông.
Mỗi món đồ thủ công ở Lao Chải 1 đều mang theo hơi thở núi rừng. Một chiếc đàn nhị kéo lên ngân vang giữa không gian bản nhỏ, hay một chiếc khèn Mông đặt nơi cửa sổ gỗ… đều tạo nên sự thích thú, tò mò nơi du khách. Ông Chang A Chía – một du khách đến từ phường Đoàn Kết, TP. Lai Châu – chia sẻ cảm nhận sau chuyến đi: “Lao Chải 1 là bản du lịch của xã Khun Há, khá gần trung tâm nên tôi đã đến đây 2-3 lần rồi. Ấn tượng đầu tiên là nhà cửa rất sạch sẽ, đường sá khang trang, người dân thân thiện, đón khách niềm nở. Trong chuyến đi, tôi thấy nhiều gia đình trang trí đàn nhị, khèn Mông rất đẹp nên đã mua một chiếc làm kỷ niệm.”
Không chỉ khách du lịch, chính người dân bản Lao Chải 1 cũng tự hào về sự thay đổi tích cực nơi mình sinh sống. Họ vừa gìn giữ bản sắc, vừa từng bước biến văn hóa thành nguồn lực phát triển bền vững. Anh Cứ A Chu – Bí thư Chi bộ bản Lao Chải 1 – khẳng định: “Những năm gần đây, nhờ chú trọng trang trí cảnh quan mang đậm bản sắc dân tộc, giữ gìn môi trường xanh - sạch - đẹp, đồng thời phát triển đa dạng sản phẩm du lịch như nhạc cụ, trang phục dân tộc, dược liệu quý..., bản Lao Chải 1 đã thu hút ngày càng đông khách trong và ngoài tỉnh. Đặc biệt, từ tháng 9 đến tháng 5 – khi khí hậu mát mẻ, cảnh sắc đẹp nhất – lượng khách đến bản tăng mạnh. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy chúng tôi đang đi đúng hướng trong phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa.”

Không gian homestay mộc mạc, độc đáo với đồ trang trí từ hạt dẻ, mõ trâu và nhạc cụ truyền thống
Từ những giá trị truyền thống vốn có, với sự sáng tạo và tâm huyết gìn giữ văn hóa, người dân Lao Chải 1 đang “thổi hồn” vào du lịch cộng đồng. Mỗi sản vật, mỗi vật dụng tưởng chừng bình dị, nay trở thành cầu nối văn hóa, giúp du khách đến gần hơn với đời sống người Mông, đồng thời mở ra sinh kế mới – bền vững và đầy triển vọng cho vùng cao Lai Châu.
Cầm Thanh